Gió mùa thường được xuất hiện trong những bản tin thời tiết như gió đông bắc, gió tây nam bởi những loại gió mùa này sẽ xuất hiện khác nhau trong mỗi mùa giao nhau và mang lại cho chúng ta những đợt gió có những cảm nhận khác nhau
Gió mùa được nhắc đến là gì và nó xuất hiện do đâu
Gió mùa là loại gió thường hay đổi thổi theo từng hướng của mùa, có sự trái ngược nhau trong mùa hè và mùa đông bởi hai loại gió này thổi sẽ khác nhau. Theo tên gọi quốc tế thì gió mùa còn được hay gọi là Monsoon.
Khái niệm đặc trưng của gió mùa
Monsoon là một đặc trưng đặc biệt ở châu Á, khi có sự thay đổi áp suất trong mùa hè thì gió sẽ thổi từ biển chạy vào trong đất liền nên thường người ta sẽ gọi nó là gió Tây Nam hoặc có tên gọi khác là gió mùa hè.
Khi mùa đông, không khí trở nên lạnh lẽo hơn là do những cơn gió sẽ thổi từ đất liền chạy ra biển mang theo không khí lạnh, nước ta ở theo hướng Đông Bắc nên thường người ta sẽ gọi là gió Đông Bắc hay còn gọi là gió mùa đông.
Nguyên nhân hình thành gió mùa – Monsoon
Nguyên nhân để gió xuất hiện đó là do sự chênh lệch tỉ lệ về áp suất giữa các lục địa và đại dương và sự chênh lệch khí áp giữa các bán cầu Nam và Bắc theo từng đợt mùa đông hoặc mùa hè.
Về mùa đông, khi nhiệt độ hạ thấp, dãy áp cao Xibia được hình thành – một vùng áp suất khí quyển cao, gắn liền với nó là một mùa đông dài, lạnh lẽo và ít tuyết ở phần nội địa, có trung tâm khí áp giữa 40 -600 vĩ độ phía Bắc có công suất hoạt động lớn.
Ở phía Nam và Đông Nam gió thổi cao áp sang các nước như là Nhật Bản, Trung Quốc, hội tụ tín phong bắc bán cầu từ Thái Bình Dương tới các vĩ độ từ 150 – 200 tạo nên một gió Đông Bắc ở khu vực Đông Nam Á.
Trong mùa hè, khi phía bắc được mặt trời chuyển động về đó, đường hội tụ nội chí tiết về phía bắc thậm chí vượt lên, các hạ áp được hình thành do sự di chuyển của các lục địa về phía Bắc và hút gió Tín phong ở phía nam ở đường xích đạo.
Đặc điểm nổi bật mà gió mùa mang lại
Về những đặc điểm mà gió mùa mang lại đó chính là những hướng gió có sự thay đổi. Trong mùa đông gió thổi từ đất liền ra biển nên sẽ mang khí hậu lạnh và khô khan. Ngược lại, ở mùa hè thì sẽ có khí hậu ngược lại
Gió sẽ từ biển thổi vào đất liền nên thời gian này thời tiết sẽ có cảm giác nóng ẩm và sự trái ngược nhau về chiều gió cũng chính là điều đặc trưng nhất của gió. Không chỉ vậy, monsoon còn thay đổi cả lượng mưa và cả nhiệt độ.
Đối với nhiệt độ và lượng mưa có sự thay đổi khi mùa tới
Khi mà gió mùa đông thổi từ đất liền ra biển mang theo không khí lạnh, thổi ra thành từng đợt những vùng gần biển sẽ có đợt không khí lạnh lẽo kéo dài gần 3 – 4 ngày và càng về xích đạo gió sẽ ấm lên.
Nhiệt độ trung bình năm thường trong khoảng 20 độ trở lên và đối với biên nhiệt độ trung bình năm sẽ là 8 độ. Còn về lượng mưa sẽ phụ thuộc vào vị trí ở gần biển hay ở xa biển thì sẽ có lượng mưa khác nhau hoặc trong sườn núi đón gió hoặc không đón gió.
Đối với Đông Nam Á chịu ảnh hưởng gió mùa nhiều nhất thì lượng mưa trung bình sẽ là khoảng 1000mm năm và sẽ có mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 những tháng này lượng mưa sẽ quyết định trung bình năm và sẽ xuất hiện nhiều hơn vào cuối tháng 10.
Mùa hè thì vẫn có lượng mưa đủ để giúp cho cây cối sinh sống và phát triển kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau mặc dù không có mưa nhiều như trong mùa mưa. Tuy nhiên lượng mưa có thể thất thường có thể sẽ không đúng như thời gian đã nói.
Đặc điểm tự nhiên sinh vật trong thời kỳ gió mùa
Nhiệt độ và lượng mưa ảnh hưởng nhiều ở những khu vực gần hay xa biển thì sinh vật cũng sẽ phát triển ở những nơi nào có nhiều mưa hơn và phát triển khác để thích nghi với nơi ít mưa tạo nên hệ sinh thái vô cùng đặc biệt.
Thảm thực vật có sự thay đổi lớn – ở những nơi mưa nhiều thì sẽ có từng tầng cây nhưng không nhiều, vào mùa khô sẽ rụng lá và sẽ tươi xanh vào mùa mưa. Ở những nơi ít mưa thì sẽ có đồng cỏ cao nhiệt đới.
Trong những mùa mưa ở vùng ven biển sẽ có phù sa bù đắp nơi này sẽ có những khu rừng ngập mặn tạo nên môi trường đa dạng cho nhiều sinh vật sinh sống và phát triển tạo nên hệ sinh thái vô cùng đa dạng và phong phú.
Về trồng trọt – khí hậu cũng là một môi trường để có thể phát triển thuận lợi để trồng cây lương thực để có thể cung cấp đủ sản lượng lương thực cho người dân sống ở những vùng nhiệt đới này.
Những nước nào thường xuất hiện khí hậu gió mùa
Như ở trên đã đề cập, gió mùa thường được xuất hiện nhiều ở các vùng Đông Nam Á như là Thái Lan, Việt Nam. Hoặc ở các nước như là Nam Á và Tây Phi, Bắc và Nam mĩ cũng có kiểu khí hậu này.
Tuy nhiên hoạt động của gió mùa cũng sẽ có một số điểm khác biệt hơn về những điều đó, những cách thay đổi áp suất ảnh hưởng tới sự phân bố lượng mưa cũng xuất hiện ở châu Phi sẽ khác cách thức hoạt động ở châu Á.
Đặc trưng của gió mùa Việt Nam trong năm gần đây
Việt Nam là một trong những nước chịu nhiều ảnh hưởng nhất của gió mùa. Về nhiệt đới – địa lý – nằm ở vị trí vùng nội chí tuyến Bắc vì vậy đó cũng là cơ sở để có thể xác định tính chất nhiệt đới của khí hậu này.
Sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa của gió mùa
Hằng năm, Việt Nam đều bị mặt trời chiếu một lượng bức xạ mặt trời, đồng thời mỗi năm hai lần đều bị mặt trời đi qua thiên đỉnh vì vậy lượng bức xạ mặt trời nhận rất là lớn và điều này khiến cho việc nhận nhiệt độ trung bình năm diễn ra rất lớn.
Đối với lượng mưa hằng năm khi mà các khối khí di chuyển qua biển trong đó có biển Đông mang theo một lượng không khí ẩm khiến cho lượng mưa nước ta hằng năm sẽ là từ 1500 – 2000mm.
Nếu như ở những nơi tập trung đón gió hay là những nơi có khối núi cao thì lượng mưa có thể tăng cao thêm tới 3500 – 4000mm. Độ ẩm không khí luôn cao chiếm tới khoản 80% và cân bằng độ ẩm luôn dương.
Đối với gió mùa – khí hậu nhiệt đới
Gió Tín phong luôn thổi xen kẽ gió mùa và có sự tác động rõ rệt vào những lúc chuyển tiếp giữa hai loại gió đông và hè. Vì nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, nên gió Tín phong ở bán cầu Bắc sẽ có sự hoạt động.
Và ở phương diện khác do khí hậu Việt Nam còn chịu nhiều ảnh hưởng khác của các khối khí hoạt động theo mùa nên sẽ có nhiều sự tác động khác. Khi ở gió Đông tập trung chủ yếu vào tháng 11 đến tháng 4 năm sau tạo nên một mùa đông lạnh.
Trong thời kỳ đầu thì sẽ có sự lạnh hơi khô khan và ở những thời điểm sau thì sẽ có sự lạnh ấm và trong đó sẽ có sự xuất hiện của mưa phùn ở một vài nơi như ở ven biển và các vùng đồng bằng ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Gió hạ: Xuất hiện vào những tháng từ 5 đến tháng 10 khi mà gió thổi từ biển vào trong đất liền khiến cho có sự độ ẩm trong không khí cao và gây nên nóng hơn và mưa nhiều ở khắp nơi ở những vùng đón gió như Nam bộ và cả Tây Nguyên.
Gió tín phong hoạt động mạnh mẽ trong cuối mùa hạ. Khi thổi qua vùng xích đạo trong mùa hạ gần vùng biển không khí này sẽ trở nên nóng hơn và thường gây ra mưa nhiều trên diện rộng ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ.
Hoạt động sản xuất đời sống bị ảnh hưởng ra sao?
Khí hậu nhiệt đới gió mùa là một trong những loại gió đặc trưng bởi 2 loại gió đông và gió hạ thường có nhiệt độ trung bình là 18 độ C với mùa mưa và khô rõ rệt. Ước tính lượng mưa bình năm sẽ khoản 1500mm.
Trong sản xuất công nghiệp
Vì lượng mưa khá cao tập trung ở những vùng đón gió và những nơi núi cao nên việc phân bố những loại thực vật để nuôi trồng một cách đa dạng và cũng là một trong những điều kiện để có thể nuôi trồng lúa nước một cách tốt nhất, đa dạng cây trồng.
Tuy nhiên cũng không gây ra ít một số khó khăn cho người dân ở đây là nắng mưa thất thường không có sự ổn định khiến cho việc canh tác và nuôi trồng diễn ra vô cùng gian khổ hoặc thậm chí là thiên tai lũ lụt cuốn hết những loại cây trồng đó.
Ở những nơi có môi trường nhiệt độ cao cũng là môi trường thích hợp để các vi sinh gây hại phát triển ảnh hưởng đến giống cây trồng để chăn nuôi mà còn ảnh hưởng thêm tới con người và sinh vật.
Những hoạt động kinh tế khác
Ngoài để nuôi trồng cây công nghiệp thì gió mùa còn giúp cho Việt Nam phát triển đa dạng các ngành nghề kinh tế trọng điểm khác như là du lịch, lâm nghiệp, chế biến các thủy hải sản,.. làm tăng trưởng nền kinh tế. Những hoạt động nông ngư nghiệp thì phát triển mùa khô.
Và cái gì cũng sẽ có mặt hạn chế của nó gió mùa mang lại nhiều hạn chế cho người dân vì gió mùa là một loại thời tiết khí hậu nhiệt đới diễn ra một cách phức tạp khiến cho người dân không thể lường trước được những hậu quả mà nó mang lại.
Những trường hợp như thiên tai, lũ lụt hay thậm chí là dông lốc gây thiệt hại nhiều tài sản của người dân. Mùa đông thì khí hậu trở nên lạnh lẽo không thể để cho cây trồng phát triển một cách trọn vẹn được. Nhiều cây trồng và động vật chịu lạnh kém sẽ chết đi.
Kết luận
Gió mùa là một trong những khí hậu mang lại nhiều thuận lợi và hạn chế cho người dân Việt Nam, tác động mạnh mẽ tới nền kinh tế phát triển và gây tổn hại. Bài viết này cũng đã cho bạn một số kiến thức về gió mùa mong bạn có thể thích và đưa ra những biện pháp có thể khắc phục được nó.
