Nhật thực được coi là một hiện tượng thiên nhiên khá thú vị. Mỗi lần hiện tượng này xảy ra luôn thu hút được giới truyền thông đưa tin và cũng gây chú ý với rất nhiều người yêu thích thiên văn. Mọi người luôn có sự tò mò và thích thú khi được chiêm ngưỡng những hiện tượng hiếm gặp này.
Tìm hiểu rõ ràng hơn về nhật thực
Nhật thực là hiện tượng tự nhiên được xảy ra khi Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất cùng tạo ra một đường thẳng và Mặt Trăng là hành tinh chuyển động ở giữa. Khi con người quan sát hiện tượng này thì Mặt Trăng đã bị che khuất một phần hoặc toàn bộ tạo ra hiện tượng này.
Trong hiện tượng này sẽ xảy ra hai quá trình tạo nên hai khái niệm khác nhau. Nếu trong thời điểm Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất, lúc này bóng của Mặt Trăng sẽ được nhìn thấy khi mọi người đứng tại Trái Đất. Đây là hiện tượng cũng có thể gọi trăng non.
Nhật thực toàn phần sẽ xuất hiện nếu như Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất hoàn toàn tại thời điểm được nhìn từ những vị trí tại Trái Đất. Đây là một hiện tượng vô cùng hiếm gặp nên nó được đại đa số con người hứng thú đón xem. Với những người yêu thích thiên văn đương nhiên sẽ không bỏ lỡ các cơ hội để chiêm ngưỡng cũng như chụp ảnh lưu niệm.
Như vậy, ta có thể hiểu rằng hiện tượng thiên văn này là hiện tượng khi Mặt Trăng, mặt Trời và Trái Đất đứng thẳng nhau hoặc gần thẳng nhau. Trường hợp ba hành tinh đứng thẳng nhau hoàn toàn, Mặt Trời sẽ bị mặt trăng che khuất sẽ tạo nên nhật thực toàn phần. Còn nếu chúng đứng gần nhau sẽ tạo loại bán phần hay còn gọi là trăng non.
Thời điểm hiện tượng được diễn ra
Như đã phân tích ở trên, nhật thực sẽ xuất hiện tại thời điểm cực hiếm đó là khi ba hành tinh lớn Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời của chúng ta đến gần nhau hoặc tạo thành một đường thẳng. Có thể vài chục năm hiện tượng này mới diễn ra một lần nên nó luôn được giới khoa học săn đón nhiệt tình.
Chính vì thế, ba hành tinh lớn cần chuyển động trên quỹ đạo của mình sao cho tạo thành một góc bẹt, tức là góc 180 độ hoặc gần bằng 180 độ. Thêm một điều kiện nữa để hiện tượng nói trên có thể xuất hiện chính là Mặt Trăng sẽ đứng ở giữa mà che khuất một phần hoặc toàn phần của ánh sáng Mặt Trời.
Một thông tin cần mọi người biết thêm đó là trong lĩnh vực thiên văn học, sự thẳng hàng của ba hành tinh này sẽ được đặt tên là syzygy. Và không phải thời điểm nào hiện tượng này cũng có khả năng xảy ra, nó chỉ có khả năng xuất hiện cao nhất trong thời kỳ trăng mới của quỹ đạo chuyển động trong vũ trụ mà thôi.
Có những loại nhật thực phổ biến nào?
Nhật thực thường có hai loại phổ biến đó là loại một phần và loại toàn phần. Tuy nhiên, trên thực tế hiện tượng này có nhiều loại hơn thế nữa. Và nó thuộc loại nào còn phụ thuộc vào các vùng bóng của Mặt Trăng khi che lấp Mặt Trời để phân loại và đặt tên.
Hiện tượng nhật thực một phần
Nhật thực được gọi là loại một phần khi Mặt Trăng không che đi hoàn toàn Mặt Trời, hành tinh này chỉ che đi một phần nào đó và để lại một nửa bóng tối nếu mọi người quan sát từ Trái Đất.
Hiện tượng nhật thực toàn phần hấp dẫn
Đây là một hiện tượng vô cùng hiếm có trong nghiên cứu của giới thiên văn học. Loại hiện tượng này xảy ra khi Mặt Trăng di chuyển xung quanh điểm cận quỹ đạo và che khuất hoàn toàn bóng của Mặt Trời trong quá trình chuyển động của mình. Lúc này, theo quan sát từ Trái Đất, các vùng bóng tối và nửa tối sẽ được hình thành và khiến cho con người có thể nhìn thấy hiện tượng hiếm gặp đang được đề cập này.
Hiện tượng toàn phần này xảy ra tuy nhiên có thể xem được chuẩn xác một cách trọn vẹn nhất thì không phải khu vực, người xem nào cũng biết cách. Hiện tượng này có thể xem được bằng mắt thường, nhưng nếu mọi người muốn bảo vệ mắt và chiêm ngưỡng rõ hơn thì nên sử dụng các dụng cụ thiên văn để vừa đảm bảo an toàn vừa xem được hiện tượng đẹp mắt.
Hiện tượng xảy ra sự toàn phần xảy ra nhưng người xem cần lựa chọn các vị trí mà trùng khớp với điểm tối của Mặt Trăng mới có thể thấy được. Ngược lại, nếu người xem không nằm trong vị trí đó thì chỉ có thể chiêm ngưỡng được hiện tượng nhật thực một phần mà thôi.
Hiện tượng nhật thực hình dạng chiếc khuyên
Hiện tượng hình khuyên này cũng cực kỳ hiếm gặp trong các thời điểm diễn ra nhật thực. Hình dáng mà hiện tượng thiên văn trên tạo nên cũng vô cùng đặc biệt và gây hứng thú cực mạnh cho những người xem.
HIện tượng này sẽ xảy ra khi Mặt Trăng di chuyển vào quỹ đạo và bắt đầu che lấp đi Mặt Trời. Điều đặc biệt là Mặt Trăng di chuyển vào chính giữa của Mặt Trời để che lấp đi phần giữa của Mặt Trời.
Chính vì thế, khi quan sát tại Trái Đất, mọi người có thể nhìn thấy Mặt Trời chỉ còn lộ là những đường viền bên ngoài mà thôi, phần còn lại đã bị Mặt Trăng che khuất đi. Chính đường viền bên ngoài bị lộ ra kết hợp với vùng tối Mặt Trăng che đã tạo nên hình khuyên, hay mọi người có thể tưởng tượng đó là hình chiến nhẫn. Điều kiện để hiện tượng này có thể xuất hiện đó là hành tinh Mặt Trăng di chuyển quanh viền quỹ đạo của Mặt Trời mà thôi.
Hiện tượng nhật thực hình lai
Hiện tượng này rất hiếm gặp trong những loại nhật thực đã được liệt kê ở trên. Loại hiện tượng thiên văn này chỉ có thể xảy ra khi hiện tượng này xuất hiện hình khuyên và chuyển dần sang loại toàn phần. Trong quá trình chuyển đổi này, hiện tượng sẽ tạo thành loại hiện tượng lai vô cùng đặc sắc. Như vậy, nếu xảy ra hiện tượng này, mọi người có thể chiêm ngưỡng ba phân loại của hiện tượng thiên văn trong cùng một khoảng thời gian vô cùng ngắn.
Nhật thực khác nguyệt thực
Nhật thực và nguyệt thực đều là hai hiện tượng thiên văn luôn được đón chờ mỗi khi có những dự đoán nó sẽ diễn ra. Không chỉ có những người trong giới thiên văn học yêu thích nghiên cứu mà nó còn được săn đón bởi nhiều người khắp thế giới. Cả hai hiện tượng này đều được coi là hiện tượng khá hiếm, khoảng thời gian diễn ra những hiện tượng này rất lâu.
Khác nhau về vị trí
Cả hai hiện tượng này đều diễn ra trong điều kiện ba hành tinh lớn Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời tạo với nhau một đường thẳng. Tuy nhiên vị trí của các hành tinh khác nhau sẽ tạo thành hai hiện tượng khác nhau.
Nếu Trái Đất là hành tinh nằm ở giữa trong đường thẳng đó sẽ tạo ra hiện tượng nguyệt thực. Còn nếu Mặt Trăng là hành tinh nằm ở giữ khoảng cách của hai hành tinh còn lại là Trái Đất và Mặt Trời thì hiện tượng nhật thực sẽ xuất hiện.
Khác nhau vị trí quan sát
Tại thời điểm hiện tượng nguyệt thực xảy ra, mọi người đều có thể lựa chọn thoải mái bất kỳ vị trí nào cũng đều có thể quan sát được loại quy trình hiếm gặp của vũ trụ này. Tuy nhiên, hiện tượng còn lại không như thế, để có thể chiêm ngưỡng được mọi người cần chọn vị trí bóng tối, đặc biệt là khi chiêm ngưỡng hiện tượng toàn phần nếu không có vị trí tốt, mọi người sẽ không thể xem được trọn vẹn.
Khác nhau về thời gian, tần suất xuất hiện
Cả hai đều là hiện tượng hiếm gặp, tuy nhiên trong một vài phân loại bình thường của cả hai hiện tượng thiên văn này vẫn có tần suất tính bằng năm. So với nhật thực, nguyệt thực được cho là xuất hiện thường xuyên hơn, chúng có thể diễn ra một vài lần trong một năm.
Nhật thực lại có quy trình lâu hơn nếu người xem đang chờ đợi. Hiện tượng này chỉ xuất hiện từ một đến hai lần trong một năm. Ngoài ra, theo chu kỳ thì trong năm năm sẽ có một năm không có hiện tượng này.
Trên đây chỉ là thời gian tính toán mang tính chất tương đối về tần suất cũng như thời gian lặp lại hiện tượng thiên văn. Ngoài ra, một số phân loại đặc biệt của cả hai hiện tượng đều có tần suất cực ít thậm chí kéo dài tới cả hàng chục năm mới xuất hiện.
Một số lưu ý về hiện tượng bạn chưa hề biết đến
Nhật thực là một hiện tượng vô cùng thú vị để chiêm ngưỡng. Rất nhiều người luôn mong chờ từng giây từng phút để có thể xem cũng như chụp được những bức ảnh đẹp trong quá trình ngắm nó. Tuy nhiên, người xem cần hiểu biết thêm một số thông tin sau đây để hiểu rõ hơn và có những kỹ năng ngắm tốt hơn.
Nhật thực rất hiếm gặp
Theo các số liệu thống kê và một vài nghiên cứu trên thực tế, hiện tượng nhật thực hiếm gặp và ít xuất hiện hơn hiện tượng nguyệt thực. Chính vì thế, nó cũng được săn đón nhiều hơn, được mong chờ nhiều hơn.
Có trăng mới nhưng chưa chắc nhật thực đã có
Thông thường điều kiện để nhật thực xuất hiện là vào thời kỳ trăng mới. Tuy vậy, đây chỉ là một trong số những điều kiện để nó diễn ra mà thôi. Hiện tượng này có được hình thành hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khách quan khác. Bởi theo nghiên cứu, nhật thực sẽ diễn ra khi Mặt Trăng bị lệch một góc 5 độ so với quỹ đạo thì hiện tượng này mới diễn ra, nếu không nó chỉ là hiện tượng trăng non, trăng mới mà thôi.
Chiêm ngưỡng bằng dụng cụ an toàn
Rất nhiều người yêu thích xem hiện tượng thiên văn nhật thực. Tuy nhiên, theo khoa học, chiêm ngưỡng hiện tượng bằng mắt thường sẽ gây ra một số tác hại nhất định cho đôi mắt của mọi người.
Để đảm bảo an toàn, mỗi người xem nhật thực nên trang bị một số dụng cụ thiên văn chuyên dụng hoặc các loại kính bảo vệ mắt khỏi các tia khúc xạ có hại. Đặc biệt, hiện tượng này sẽ có các loại tia sáng cực có hại cho mắt nên mọi người không nên sử dụng các dụng cụ như ống nhòm, kính thiên văn để quan sát.
Kết luận
Hiện tượng nhật thực không hề quá hiếm gặp, tuy vậy ở một số loại hình dáng đặc biệt thì chúng ít khi xuất hiện, ví dụ như nhật thực hình khuyên và phân loại toàn phần. Mỗi người yêu thích thiên văn nền chuẩn bị một số dụng cụ hỗ trợ để có thể chiêm ngưỡng tốt hơn những hiện tượng thú vị này.
